Leśna - obiekty Eisenglanz i Türkis

Wysłany: Pon 16:53, 08 Mar 2010

Podziemia w Leśnej (niem. Marklissa) zostały wydrążone przez więźniów z filii obozu koncentracyjnego Gross Rossen w Miłoszowie, w latach 1944 - 1945. Sztolnie od początku miały charakter produkcyjny. Po ich ukończeniu zamierzano umieścić w nich produkcję zbrojeniową. Znane są dwa kryptonimy obiektów w Leśniej: Eisenglanz w Marklissa i Türkis w Marklissa II.

Istnieją dwa znane systemy wyrobisk, oraz jeden prawdopodobny:
• Kompleks numer 1 przy zakładach Baworowo S.A. - 3 sztolnie
• Kompleks numer 2 przy drodze z Leśniej do Świecia - 6 sztolni
• Kompleks numer 3 w Miłoszowie - niedostępny

Kompleks numer 1 przy zakładach Baworowo S.A.
Tuż obok obecnych zakładów metalowych Baworowo S.A., widocznych na prawym brzegu Kwisy z drogi z Leśnej do zamku Czocha, znajduje się kompleks z trzema sztolniami. Przed wojną zakłady te - zwane zakładami Petzolda - należały ponoć do zjednoczenia Vereinigte Deutsche Maschinenwerke GmbH, które między innymi zajmowało się drążeniem sztolni we wzgórzu Ryszarda w Bolkowie, gdzie też na zamku miało mieć swój ośrodek badawczy i administrację. Inne dane mówią, że sztolnie drążono dla zakładów Luftfahrwerk, też należących do w/w zjednoczenia i produkujących części do rakiej V-1 i silników samolotowych. Według Antkowiaka (2002) zakłady Lufthaftwerk miały użytkować bolkowskie sztolnie, po ich ukończeniu. Nieścisłości, co do której fabryki należały sztolnie kompleksu numer 1 być może biorą się stąd, że w Leśniej funkcjonowały dwa duże takie zakłady - i oba istnieją do dzisiaj. Pierwszy to wspomniane wyżej zakłady Baworowo S.A, natomiast drugie to Zakłady Przemysłu Jedwabniczego "Dolwis" S.A. - duża fabryka włokiennicza, znajdująca się niemal w centrum Leśnej. W internecie można znaleźć różne, często sprzeczne informacje, na temat czym oba zakłady trudniły się podczas wojny. Gdzieniegdzie podawane są informacje, mówiace o produkcji materiałów z lnu i konopii na potrzeby Wehrmachtu w zakładach Baworowo S.A. Z całą pewnością chodzi jednak o istniejące do dziś zakłady Dolwis S.A., ponieważ one zajmują się przemysłem włókienniczym i mają (i miały wcześniej) do tego odpowiednią infrastrukturę.

Biorąc pod uwagę te wszystkie okoliczności, należałoby chyba racjonalnie uznać, że sztolnie kompleksu numer 1 mogły być w jakiś sposób związane z dawnymi zakładami, w których dziś obecnie działa firma Baworowo S.A. Przed wojną też funkcjonowała tam fabryka, związana z przemysłem elektromaszynowym, nie będzie więc chyba błeem stwierdzenie, że podczas wojny mogłą zostać ona przekształcona na produkcję zbrojeniową. Byłoby to z pewnością łatwiejsze i tańsze. Operacja utajniania fabryki zaczęła się ponoć w 1943 roku, kiedy to teren wokół fabryki zamknieto, a budynki zakryto siatką maskującą. Rozpoczęto też przebudowę zakładu na cele produkcji zbrojeniowej, dobudowując między innymi tzw. hamownie. Pod koniec 1943 roku, lub na początku 1944 roku utworzono w pobliskim Miłoszowie filię obozu Gross Rossen pod nazwą Arbeitslager Hartmannsdorf. Niedługo później rękami 600 wieźniów, którymi byli w większości jeńcy radzieccy, rozpoczęto drążenie sztolni.
W wydrążonych sztolniach, zedług zeznań świadków, zlokalizowano zakłady "Walter" - nie wiadomo, czy był to kryptonim, czy nazwa przedsiębiorstwa. Według tych zeznań fabryka "Walter" miała produkować silniki rakietowe. Jednak obecnie dostępna jest tylko jedna sztolnia, nie ukończona, w której raczej trudno byłoby zorganizować fabrykę, ze względu na prace, które należałoby jeszcze przeprowadzić. Sztolnia składa się z podziemnego korytarza, biegnacego wzdłuż zakładu, oraz dziesięciu bocznych odnóg, każdej długości kilku metrów. Zapewne jest to sztolnia w początkowym stadium drążenia. Być może w okolicy znajdował się jeszcze jeden system sztolni, w którym rzeczywiście produkcję podjęto.

Kompleks numer 2 przy drodze z Leśnej do Świecia
W zachodnim zboczu wzgórza Sepik (368 m. n.p.m., dawniej miejsce to nazywano Zengenburg) wydrążono kompleks skłądający się z sześciu sztolni. Chodniki bito z dwóch kierunków - dwa wprost z wybrzuszenia w zachodnim zboczu, zaraz przy drodze do Świecia. Kolejne cztery znajdywały się nieco bardziej na południe, nad potokiem Bruśnik, wcinajac się w zbocze od strony południowej (patrz mapa). Najwyraźniej sztolnie miały połączyć sie we wnętrzu wzgórza, tworząc tam dość rozległy kompleks hal produkcyjnych. Obok dawnych wlotów można odnaleźć podstawy pod kompresory, fundamenty baraków, stacji transformatorowej oraz inne pozostałości infrastruktury. Sztolnie są nieukończone - nie posiadają wykończenia ani prawdopodobnie nie zostały nawet doprowadzone kubaturowo, do projektowanych rozmiarów.

Kompleks numer 3 w Miłoszowie
Obecnie niedostęny i chyba najmniej poznany kompleks, na którego istnienie wskazują jedynie relacje świadków. Być może znajdował się gdzieś w pobliżu zakładu, gdzie dzisiaj funkcjonuje fabryka mebli.

Wysłany: Wto 0:09, 09 Mar 2010

Kompleks 2

Kilka lat temu penetrowalismy te sztolnie robiąc ich szkice -
jak je znajde to zamieszczę.

Witam!!!
Był tam ktoś?
Miejsce bardzo malownicze, położone nad rzeczką. W sumie 6 krótkich sztolni z czego 2 zamknięte kratami (jedna przez miłośników latających myszy)
info:
W okresie międzywojennym Leśna była znaną w regionie miejscowością wypoczynkową. Ruch turystyczny zintensyfikował się zwłaszcza dzięki linii kolejowej z Lubania. W Leśnej znajdowały się również zakłady przemysłowe. Jednym z nich była „Fabryka części do maszyn włókienniczych i odlewnia metali - obecne - Baworowo SA" - VDM (Vereinigte Deutsche Maschinenwerke GmbH), z filiami w Krzaczynie (Kowary), Wrocławiu, Bolkowie, Mieroszowie i Zakrzu. W 1943 roku rozpoczęto operację "Eisenglanz" (Błysk żelaza).

Pomiędzy drzewami rozwieszono siatkę maskującą, drogi dojazdowe obstawiono posterunkami wojskowymi. W efekcie uzyskano solidnie strzeżony zakład, niewidoczny z powietrza i rozpoczęto budowę podziemnego kompleksu. Z Niemiec ściągnięto naukowców, wybudowano zbiorniki na paliwo i wybudowano urządzenia do badań silników rakietowych. Pierwsza z hamowni powstała na końcu zakładu obok istniejącego do dziś aluminiowego zbiornika, elementy drugiej zachowały się w zakładowej odlewni, trzecia wybudowana jako ostatnia znajdowała się w zburzonej przed kilku laty hali.

Na przełomie 1943/44 w leżącym w pobliżu Miłoszowie utworzono filię obozu Gross Rosen – Arbeitslager Hartmannsdorf. W 1944 roku 600 radzieckich jeńców rozpoczęło drążenie tuneli w pobliskich wzgórzach, budowy prawdopodobnie nigdy nie ukończono. Wzmianki o obiekcie podziemnym pojawiają się w spisie ewidencyjnym z 6.07.1944 roku, gdzie nadano kryptonim „Eisenglanz”, pojawia się również w spisie Organizacji Todt z datą 10.11.1944. W jednej z aktualizacji list obiektów pod datą 8.01.1945 pojawia się zapis o obiekcie „Türkis” z adnotacją „Marklissa II” i numerem budowy OT 5105, co może świadczyć o jeszcze jednym obiekcie dotychczas nie odnalezionym. Wiadomo o trzech częściach kompleksu: w Miłoszowie, przy drodze z Leśnej do Świeradowa Zdroju i w samej Leśnej. Ostatni z nich powstał tuż obok zakładów przędzalniczych Petzolda (Baworowo).

W dotychczasowej literaturze na temat obiektu przy drodze z Leśnej występują wzmianki o dwóch korytarzach wykutych w skale, które w chwili obecnej są zakratowane.

Wzmiankowane tunele rzeczywiście są zakratowane, obok zrobiono miejsce pamięci więźniów zmarłych podczas katorżniczej pracy, ale praktycznie w ogóle pomija się fakt istnienia jeszcze sześciu wejść zlokalizowanych z drugiej strony góry, które są dostępne i nie powinny stanowić zagrożenia dla poszukiwaczy.

Wszystkie sztolnie są nieukończone, widać w wielu miejscach drążone odnogi bocznych korytarzy, prawdopodobnie wszystkie miały mieć ze sobą połączenie. W wielu miejscach można odnaleźć jeszcze wiertła zakleszczone w skale i ślady po rozmokniętych materiałach wybuchowych (wypłukanych przez wodę).Wokół wejść biegnie taras dla kolejki wąskotorowej, a raczej dla samych wagoników, którymi wywożono urobek.

Obiekt zlokalizowany tuż przy zakładach w Leśnej składa się z podziemnego tunelu biegnącego wzdłuż całego zakładu, od tunelu odchodzi dziesięć bocznych korytarzy długości kilku metrów, tunel jest w większości nieukończony. W jednej z komór można zobaczyć podstawy pod maszyny prawdopodobnie związane z produkcją. Co ciekawe za wyjątkiem tej jednej komory brak jest śladów prowadzenia produkcji, a informacje świadków wskazują, że produkcja zbrojeniowa została podjęta. Może to potwierdzać fakt istnienia jeszcze jednego systemu podziemi, który do tej pory nie został odnaleziony, a w którym trwała produkcja. Część wejść do obiektu znajdowała się na terenie samego zakładu.
Artykuł pochodzi z [link widoczny dla zalogowanych]

a tu kilka fot:

pozdrawiam Smile

Mało znane, a ciekawe podziemia!

Ktoś tam był.

Witam wszyskich.Mam dla was bąbę.Czeska grupa eksploracyjna 3 miesiące temu wkopała się do kompleksu położonego za fabryką w Miłoszowie.Zdobyłem zdięcie ze środka tych sztolni

to zapodaj Very Happy

Jeśli to prawda - wstyd dla nas! Panowie! Bierzmy się do roboty, bo nas czescy koledzy zaczynają wyprzedzać!

Czeska, nieczeska, może bardziej czesko-polska Very Happy

Ale cicho sza, blade, czasem nie można tu za dużo pisać, bo grożą palcem...

Miloszow

[link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych]

Na wystawe w muzeu sa temata:
9x obozy koncentr. (CZ, PL, D)
18x obozy pracowne (CZ)
8x schrony z Liberca
3x fabryky podziemne (Lesna, okolice Liberca itd.)
5x umocnienia czeske (kol Gor Izersk.)
3x pomniky wojnowe

Exponaty:
relykty silniku Walter z Lesne
relykty obozu (nie duzo)
archivalie originalne

Pozdrawiam
Ivan
Very Happy

[/url]

Odkryty obiekt miał być z pewnością przyzakładowym schronem przeciwlotniczym, świadczy o tym rozkład wyrobisk. Piękne znalezisko - gratulacje! Wink

Tak jest. Niektórymi elementami przypomina pomieszczenia w Sowinie.

Wydaje mi się że podobne przeznaczenie (schron) miał mieć ten kompleks przy zakładach Baworowo. Jedynie te sztolnie przy szosie z Leśniej do Świecia naprawdę robią wrażenie przyszłej podziemnej fabryki.

troche podobne do Hermanna ale stan o niebo lepszy. Zeby tak we Wroclawiu taki znalezc...